UM Starachowice: Znamy wyniki raportu na temat uzależnień

Zagrożenie dzieci i młodzieży we współczesnym świecie było wiodącym tematem konferencji szkoleniowej zorganizowanej przez Stowarzyszenie Nauczycieli Zdrowa Szkoła”. Spotkanie odbyło się w dniu 6 grudnia w sali konferencyjnej Ośrodka Szkolenia i Wychowania OHP. Podczas spotkania przedstawione zostały wyniki badań starachowickiej młodzieży szkolnej w ramach europejskiego programu ESPAD.

- Wiodącym tematem dzisiejszej konferencji jest prezentacja wszelkich zagrożeń czyhających na starachowicką młodzież. Dziś zapoznamy Państwa z wynikami raportu stworzonego na podstawie badań przeprowadzonych w naszym mieście w 2019 roku. Badania były wówczas przeprowadzone wśród uczniów gimnazjów oraz szkół ponadgimnazjalnych. Wyniki przedstawimy dziś na tle ogólnopolskim. Będzie mogli dzięki temu zdiagnozować te problemy zarówno w skali mikro w ujęciu lokalnym, ale również w skali makro porównując to z danymi z ogólnopolskimi. Te badania realizujemy w naszym mieście w sposób konsekwentny i możemy odnieść te wyniki do wyników badan z poprzednich lat. Daje nam to pewną skalę i odpowiedź jak wygląda sytuacja z uzależnieniami w naszym mieście. Tego typu spotkania jak to dzisiejsze maja być dla nas formą platformy wymiany doświadczeń i spostrzeżeń. Takie spotkania mogą być również dobrym drogowskazem dla władz miasta. Mogą dać nam odpowiedź na pytanie jak aktualnie wygląda sytuacja wśród starachowickiej młodzieży i jakie powinniśmy jako miasto podejmować działania profilaktyczne powiedział podczas otwarcia spotkania Zastępca Prezydenta Miasta Starachowice do spraw społecznych Marcin Gołębiowski.

Badania ESPAD od 1998 roku

W naszym mieście pierwsze badania dotyczące używania alkoholu i narkotyków przez dzieci i młodzież szkolną odbyły się w 1994 roku. Badanie te nie były jednak wykonane zgodnie z metodologią ESPAD. Tamte badania zostały wykonane w ramach lokalnego programu Odlot”. Cztery lata później Starachowice dołączyły już jednak do metodologii ESPAD.

Badanie ESPAD (Europejski Program Badań Szkolnych nad Używaniem Alkoholu i Narkotyków) jest realizowane od 1995 roku co cztery lata w zmieniającej się liczbie krajów europejskich. W 1995 roku w badaniu uczestniczyły 22 państwa, a w 2015 już 34. Polska uczestniczyła we wszystkich siedmiu edycjach ESPAD.

Celem ESPAD jest monitorowanie używania substancji psychoaktywnych przez młodzież szkolną, a ostatnio także zachowań ryzykownych z obszarów nowych technologii oraz gier hazardowych. Wyniki badań mają dostarczać danych do kreowania i ewaluacji polityki wobec substancji psychoaktywnych oraz szeroko pojętej profilaktyki adresowanej do młodzieży.

- Pierwsze badania w naszym mieście odbyły się w 1998 roku. Kolejne miały miejsce kolejno w 2001, 2003, 2007, 2011, 2015 i ostatnie zostały przeprowadzone w 2019 roku. Realizacja tych badań w Starachowicach daje możliwość porównania wyników w kolejnych latach. Badania ankietowe dostarczają informacji o rozpowszechnianiu, eksperymentowaniu, a także okazjonalnego używania substancji psychoaktywnych. Celem takich badań jest ocena zjawiska używania tych substancji, identyfikacja czynników, a także śledzenie nowych trendów w tym zakresie. Przedmiotem badań jest zarówno kwestia rozpowszechniania nikotyny, picia napojów alkoholowych, problemów nietrzeźwości, a także hazardu i uzależnień cyfrowych przypomniano podczas wtorkowej konferencji.

W 2019 roku w badaniu udział wzięli uczniowie trzecich klas gimnazjów oraz drugich klas szkół ponadgimnazjalnych. Badanie jest bowiem przeprowadzane w tzw. dwóch kohortach. Jedna z nich to grupa 15-16 lat, a druga to uczniowie w wieku 17-18 lat.

Próby mają charakter losowo-klastrowy, gdzie klastrami są klasy szkolne. Zalecana wielkość prób to 2400 uczniów, co zapewnia reprezentatywność osobno dla chłopców i dziewcząt. Badanie jest realizowane audytoryjnie w klasach szkolnych, z wykorzystaniem kwestionariusza do samodzielnego wypełnienia. W badaniu dużą wagę przywiązuje się do zapewnienia uczniom poczucia bezpieczeństwa i anonimowości.

W starachowickiej próbie w 2019 roku udział wzięło łącznie 431 uczniów (256 w wieku 15-16 lat oraz 175 w wieku 17-18 lat).

Szczegółowy raport z badań ankietowych przedstawił podczas konferencji Janusz Sierosławski z Pracowni Badań i Inicjatyw Społecznych. Badanie przeprowadzone w 2019 roku zostało sfinansowane przez Gminę Starachowice, ze środków Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Raport Młodzież a zachowania ryzykowne” szczegółowo prezentuje najważniejsze dane liczbowe dotyczące kwestii uzależnień. Raport wskazuje przykładowo, iż w Starachowicach w 2019 roku (w grupie 15-16 lat) około 56 % młodzieży paliło tytoń, a dokładnie połowa badanych wskazywała, iż korzysta z e-papierosów. Co ciekawe te proporcje są odwrócone w porównaniu do tych panujących w tym czasie w kraju i jednocześnie są wyższe niż tzw. średnia europejska.

We wskazanym badaniu aż 82 % ankietowanych wskazało, iż piło alkohol. Z kolei odpowiedź na pytanie dotyczące picia napojów alkoholowych według płci w ostatnich 30 dni przed przeprowadzonym badaniem wskazuje, iż więcej piją dziewczęta. Aż 52 % pytanych dziewcząt przyznało, iż piło alkohol. Podczas gdy wśród chłopców ten wynik procentowy wyniósł 37 %. W tym samym okresie w Polsce procentowe wyniki prezentowały się 47-46 na korzyść dziewcząt, a w województwie 55-53 na przewagę chłopców.

Warto odnotować również, iż w kolejnych trzech badaniach starachowickich tj. w 2007, 2011 i 2015 na pytanie dotyczące eksperymentowania z wyrobami z konopii twierdząco odpowiadało ponad 30 procent. W 2019 roku ten wynik wynosi już tylko 19 %.

Wnioski i rekomendacje

Prezentując raport Janusz Sierosławski wskazał najważniejsze wnioski z tych badań i zarekomendował działania do realizacji.

- W Starachowicach nastąpił wyraźny spadek rozpowszechnienia picia napojów alkoholowych oraz upijania się, większy niż średnio w kraju. Nowym problemem jest używanie przez nastolatków papierosów elektronicznych w skali kraju rozpowszechnienie ich używania jest już większe niż palenia tradycyjnych wyrobów tytoniowych. W Starachowicach nadal dominują tradycyjne wyroby tytoniowe pod tym względem rozpowszechnianie większe niż w większości krajów. Tendencja spadkowa rozpowszechniania używania dopalaczy” wraz ze wzrostem przekonań o ryzyku związanym z ich używaniem na poziomie kraju, w Starachowicach nie wydaje się tak jednoznaczną. Szczególnym wyzwaniem jest znaczne rozpowszechnienie używania substancji przez dziewczęta. Oznacza to potrzebę opracowania programów profilaktycznych uwzględniających specyfikę dziewcząt jako adresatów zaprezentował Janusz Sierosławski.

-Wyniki badania w Starachowicach w konfrontacji z wynikami ogólnopolskimi oraz z innych krajów sugerują większe nasilenie problemu gier hazardowych na nich zatem należałoby skoncentrować profilaktykę. Młodzież Starachowic wydaje się także bardziej zagrożona problemami związanymi z nowymi technologiami (media społecznościowe, gry video) niż średnio w kraju, ale nadal to zagrożenie jest mniejsze od średniej europejskiej. Narastanie liberalnych postaw rodziców wobec picia napojów alkoholowych przez ich dzieci na poziomie kraju sugeruje potrzebę edukacji rodziców w tym zakresie, jeśli chce się utrzymać paradygmat abstynencyjny profilaktyki. W mieście rodzice zdają się być bardziej konserwatywni w tym względzie, a także zmiany w tym zakresie mają przeciwny kierunek. Młodzież z młodszej kohorty Starachowic pod względem większości wskaźników lokuje się niżej od średniej ogólnopolskiej, a także średniej ze wszystkich 35 krajów uczestniczących w badaniu zarekomendował prezentujący raport.

Międzynarodowe działania na rzecz profilaktyki

Podczas wtorkowego spotkania Zastępca Prezydenta Miasta Marcin Gołębiowski przypomniał uczestnikom konferencji o podpisanym w listopadzie międzynarodowym porozumieniu na rzecz profilaktyki.

Gmina Starachowice weszła w skład międzynarodowego partnerstwa samorządów lokalnych z państw basenu Morza Bałtyckiego powołanego na rzecz współpracy w zakresie działań profilaktycznych w obszarze zwalczania alkoholizmu i narkomanii. Spotkanie inauguracyjne odbyło się w norweskim Oslo, a reprezentujący nasze miasto Zastępca Prezydenta do spraw społecznych Marcin Gołębiowski był jedynym reprezentantem polskiego samorządu terytorialnego.

Wielostronna sieć samorządów lokalnych została powołana w dniu 9 listopada. Gremium powstało w ramach Partnerstwa Wymiaru Północnego na rzecz Zdrowia Publicznego i Opieki Społecznej (NDPHS).

- Nasza obecność w tym gronie to nie tylko kwestia prestiżu. W ramach porozumienia mamy wspólnie ubiegać się o pozyskanie środków finansowych na realizację pilotażowych programów profilaktycznych i to jest bardzo istotna kwestia. W momencie gdy będziemy występować o te środki wspólnie z naszymi partnerami to będziemy mogli w sposób pionierowy w Starachowicach wdrożyć nowe rozwiązania w zakresie profilaktyki oraz prewencji w zakresie przeciwdziałania alkoholizmowi i narkomanii. Wypracujemy wspólnie standardy, a Starachowice mogą stać się nie tylko polem badawczym, ale co najważniejsze te rozwiązania mogą być później implementowane do innych jednostek samorządu terytorialnego w Polsce zapewnia Marcin Gołębiowski.

W grupie członkowskiej znajdują się reprezentanci samorządów z Litwy, Łotwy, Estonii, Finlandii, Szwecji, Norwegii oraz Polski. Do współpracy z naszego kraju zostały zaproszone jedynie dwa miasta: Starachowice oraz Jelenia Góra. Na spotkaniu inauguracyjnym Polskę reprezentował Zastępca Prezydenta do spraw Społecznych Starachowic Marcin Gołębiowski.

- Mogliśmy porównać nasze wyniki badań z liczbami w całej Europie. Mogliśmy porównać doświadczenia litewskie, łotewskie czy norweskie z naszymi krajowymi. Mogliśmy spojrzeć na identyfikację danego problemu w poszczególnych państwach. Była to w pewnym sensie pewna próba poszukiwania wspólnego mianownika i wyrobienie sobie wspólnego spojrzenia na dany problem. Na pewno mamy bogata wiedzę na temat tych działań, ale wciąż chcemy łączyć nasze wspólne działania dodał Gołębiowski.

Podczas konferencji szkoleniowej swój wykład przedstawiła również dr Marta Rukat z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Tematem jej prelekcji była Młodzież w sieci” oraz ryzykowne zachowania uczniów w sieci i ich powiązania z rodzicielską świadomością zagrożeń.

Ostatnim punktem konferencja była prezentacja psychoterapeuty Marcina Rzeczkowskiego na temat pracy z młodzieżą uzależnioną i zagrożoną uzależnieniem w nurcie terapii poznawczo-behawioralnej.

Autor: Leszek Kowalski

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Urząd Miejski w Starachowicach, starachowice.eu/aktualnosci/8488-znamy-wyniki-raportu-na-temat-uzaleznien