Zalewajka świętokrzyska prosta, ale niezwykle aromatyczna zupa ze Starachowic

Zalewajka to jedna z najstarszych i najbardziej charakterystycznych zup w kuchni regionalnej województwa świętokrzyskiego , a szczególnie w okolicach Starachowic. Jest to proste, sycące i niezwykle aromatyczne danie , które od wieków było podstawą jadłospisu mieszkańców tego regionu.

Dawniej przygotowywano ją w biedniejszych gospodarstwach, gdy brakowało mięsa, ale dostępne były podstawowe składniki: ziemniaki, cebula, czosnek i zakwas na żur. Czasem dodawano skwarki z boczku lub słoniny, by podbić smak i uczynić ją bardziej pożywną. Nazwa zalewajka pochodzi od sposobu jej przyrządzania ugotowane ziemniaki zalewa się zakwasem na żur , który nadaje jej charakterystyczny kwaśny smak.

Obecnie zalewajka to nie tylko symbol kuchni świętokrzyskiej, ale także jedno z tych dań, które przypominają domowy smak i tradycję. Wciąż pojawia się na stołach mieszkańców Starachowic, a w niektórych restauracjach regionalnych można spróbować jej w różnych wariantach.

Przepis na tradycyjną zalewajkę świętokrzyską

➡️ Porcja: dla 4 osób

⏳ Czas przygotowania: 1 godzina

Zakwas na żur (przygotować 5 dni wcześniej):

• 5 łyżek mąki żytniej razowej (typ 2000)

• 500 ml letniej wody

• 3 liście laurowe

• 4 ziarna ziela angielskiego

• 2 ząbki czosnku (lekko rozgniecione)

• 1 litr zakwasu na żur

• 1,5 litra wody lub bulionu warzywnego

• 500 g ziemniaków

• 100 g boczku wędzonego lub słoniny

• 1 duża cebula

• 3 ząbki czosnku

• 1 łyżeczka majeranku

• ½ łyżeczki pieprzu

• ½ łyżeczki soli

• 100 ml śmietany 18% (opcjonalnie, dla złagodzenia smaku)

Przygotowanie:

1. Przygotowanie zakwasu na żur (5 dni wcześniej)

1. W dużym słoiku wymieszaj mąkę żytnią z letnią wodą.
2. Dodaj liście laurowe, ziele angielskie i czosnek.
3. Przykryj słoik gazą i odstaw w ciepłe miejsce na 4-5 dni, codziennie mieszając.
4. Po tym czasie zakwas jest gotowy do użycia.

2. Gotowanie zupy

1. Przygotowanie ziemniaków: Obierz ziemniaki i pokrój w drobną kostkę. Wrzuć je do garnka, zalej wodą lub bulionem, dodaj sól i gotuj na średnim ogniu przez około 20 minut, aż będą miękkie.
2. Smażenie boczku: Boczek lub słoninę pokrój w kostkę i wrzuć na suchą patelnię. Smaż na średnim ogniu, aż wytopi się tłuszcz i powstaną chrupiące skwarki.
3. Dodanie cebuli: Posiekaj cebulę i dorzuć ją do boczku. Smaż do zeszklenia, a następnie dodaj przeciśnięty przez praskę czosnek. Podsmażaj jeszcze przez 1-2 minuty.
4. Połączenie składników: Przełóż boczek z cebulą do gotujących się ziemniaków i dodaj majeranek oraz pieprz.
5. Dodanie zakwasu: Powoli wlewaj zakwas do garnka, cały czas mieszając. Gotuj na małym ogniu przez około 10 minut.
6. Zabielenie (opcjonalnie): Jeśli chcesz, aby zupa była łagodniejsza, dodaj śmietanę wcześniej wymieszaj ją z kilkoma łyżkami gorącej zupy, aby się nie zwarzyła, a następnie wlej do garnka.

Z czym podawać zalewajkę świętokrzyską?

• Z pajdą chleba na zakwasie najlepszy dodatek do kwaśnej zupy
• Z jajkiem na twardo niektórzy dodają połówkę jajka na każdą porcję
• Z kiszoną kapustą świetnie komponuje się z kwaśnym żurem
• Z gotowanymi ziemniakami można je wrzucić do zupy lub podać osobno

Zalewajka świętokrzyska to idealne danie dla miłośników prostych, ale esencjonalnych smaków. Kwaśny żur, aromatyczne skwarki i ziemniaki tworzą wyjątkową kompozycję, która od lat jest dumą kuchni regionalnej Starachowic i całego województwa świętokrzyskiego. Jeśli chcesz poczuć smak prawdziwego domowego jedzenia z tego regionu, koniecznie przygotuj tę zupę!